In de zomermaanden organiseert het Theo Thijssen Museum rondleidingen door het Amsterdam van Theo Thijssen. De meeste wandelingen gaan door de Jordaan, met verschillende thema's. De Jordaan was niet alleen het decor van zijn jeugd, maar ook van een aantal van zijn boeken: "Kees de Jongen", "Het taaie ongerief" en "In de ochtend van het leven". Een wandeling voert door het Amsterdam Oost van Theo Thijssen, waarover het museum in 2016 een tentoonstelling had. De meest recent opgenomen wandeling sluit aan bij de tentoonstelling over het boek Jongensdagen en voert langs de plekken die in het boek voorkomen.

Voor het wandelingenaanbod, zie het wandelingenitem in de rubriek Nieuws.

Het Theo Thijssen museum draait volledig op vrijwilligers die bij toerbeurt optreden als gastvrouw of gastheer tijdens de openingsmiddagen. Een paar oude getrouwen vertrokken, dus ons museum zoekt weer aardige mensen met interesse in de wereld van Theo Thijssen, die enkele keren per maand een middag als gastheer/-vrouw van ons museum willen optreden. Wilt u daar eens over praten? Mail onze directeur, Rob de Klerk, via Dit e-mailadres wordt beveiligd tegen spambots. JavaScript dient ingeschakeld te zijn om het te bekijken.

Vraag een Nederlander met een béétje algemene ontwikkeling naar de naam van een vooroorlogse progressieve pedagoog, en de kans is groot dat hij zegt: Theo Thijssen. De schrijver van (o.a.) Kees de jongen, Schoolland en De gelukkige klas leeft voort in de herinnering als archetype van de 'rode onderwijzer'. Maar was hij ook een onderwijshervormer? Tja. Thijssens gedachtengoed is een merkwaardige mengeling van conservatisme en progressiviteit. Hij was allereerst een nuchtere man-van-de-praktijk. Dat was verklaarbaar uit zijn maatschappelijke loopbaan. Anders dan vermaarde pedagogen als Gunning en Kohnstamm stamde hij bepaald niet uit een geslacht van welvarende intellectuelen. Veel méér had hij gemeen met zijn aanvankelijke mentor Jan Ligthart (1859-1916), tegen wie hij zich overigens later weer stevig zou afzetten. Beiden waren zonen van sappelende Jordanese middenstanders.

Thijssens vader overleed veel te vroeg, en het was puur aan de opofferingsgezindheid van zijn moeder en een rijksbeurs voor briljante leerlingen te danken dat de jonge Theo toch kon 'doorleren' voor onderwijzer, op de Rijkskweekschool in Haarlem. Daar leerde hij, buiten schooltijd, schrijven en organiseren. In 1898 keerde Thijssen mét onderwijsakte terug naar Amsterdam. Hij werkte op diverse scholen in het oostelijke deel van de stad. Het langst werkte hij op een 'kosteloze' openbare school in de Tweede Boerhaavestraat, aan de rand van het Oosterpark; dat is ook het herkenbare decor van zijn latere romans Schoolland en De gelukkige klas. Hij ontpopte zich als een geboren onderwijzer, getuige de herinneringen van oud-leerlingen.

Het schrijven kon hij niet meer laten. Samen met zijn kweekschoolvriend Piet Bol begon Thijssen een eigen blad: De Nieuwe School. Tijdschrift voor Practische Paedagogiek. Het bestond tot 1917. Thijssen en Bol ijverden vooral voor meer waardering en maximale autonomie voor de gewone klasse-onderwijzer. Die werd naar hun mening bedreigd door onder meer bemoeizuchtige schoolhoofden, schoolopzieners en generaliserende boekjes over onderwijs en opvoeding. Binnen de eigen klas was de klasse-onderwijzer volgens Thijssen en Bol de grootste pedagogische autoriteit. De kunst van het onderwijzerschap was het continu beoordelen van situaties en het afgeven van daarop afgestemde "kleine prikkels om een of ander procesje in gang te zetten".

In 1921 werd Thjssen bezoldigd bestuurder van de Bond van Nederlandsche Onderwijzers en redacteur van de bondsbladen. Hij verzette zich tegen de onderwijspolitiek van de regering, maar toonde zich ook nogal sceptisch tegen de spraakmakende onderwijshervormers van zijn tijd (Montessori e.d.). Wat die als nieuwigheid presenteerden - meer aandacht voor de individualiteit van de leerling - bracht iedere onderwijzer die een knip voor zijn neus waard was zonder die humbug allang zónder praatjesmakerij in praktijk, meende Thijssen. Dat paste volgens hem heel goed binnen een modern klassikaal systeem; de klas bleef van grote waarde om kinderen te leren elkaar te respecteren en te helpen. Dat thema gaf hij literair vorm in De gelukkige klas. Op den duur werd de geestdriftige ontmaskeraar van pedagogische autoriteiten zelf een graag geziene gast op pedagogische congressen.

Vooral heeft Thijssen, zowel als vakbondsman/politicus als literator, geweldig bijgedragen aan de emancipatie van de 'gewone' onderwijzers als beroepsgroep, allereerst door versterking van hun zelfbewustzijn. Daarnaast streed hij fel voor gelijke onderwijskansen voor kinderen, ongeacht het inkomen van hun ouders. Differentiatie in de opleiding mocht eigenlijk niet voor het veertiende jaar plaatsvinden: eerst moest duidelijk worden wat de talenten van ieder kind waren. Vanuit die instelling voerde Thijssen in de jaren dertig als SDAP-politicus een harde strijd tegen de onderwijsbezuinigingen in de Tweede Kamer en de Amsterdamse gemeenteraad.

Lees ook: Peter-Paul de Baar, Vrolijk proza in dienst van de vooruitgang.

Voor de Amsterdamse schoenmakerszoon, schrijver, onderwijzer, vakbondsman en politicus Theo Thijssen waren zijn jaren op de Haarlemse Rijkskweekschool (1894 ?1898) bepalend. Hij leerde er (binnen en buiten het lesrooster) niet alleen lesgeven, maar ook viool- en pianospelen, voetballen, schrijven, organiseren, speechen en ageren. En dat gold niet alleen voor hem, al kreeg niet iedere aankomende onderwijzer een even goede leerschool...

Bundeling van artikelen over taalonderwijs op de lagere school, eerder verschenen in Thijssens kritische blad De Nieuwe School.